Samsara_wit

Wat betekent Samsara?

Samsara: de kringloop van het bestaan die een bewust wezen doorloopt. Een onverlicht bestaan dat wordt gekenmerkt door lijden waar een mens uit bevrijd wordt als hij verlichting, nirvana, bereikt. Gevangenschap in samsara wordt veroorzaakt door haat, verlangen of begeerte en onwetendheid of waan. Nirvana (letterlijk ‘uitdoving’) is de bevrijding hiervan door het loslaten van alle concepten en het besef dat er geen zelf is. Samsara verwijst naar de wereld van verschijnselen en is in essentie gelijk aan nirvana. Beide zijn niets anders dan mentale voorstellingen en benamingen zonder werkelijke substantie.

Uitgeverij Samsara werd in 2003 opgericht door Wim Zonjee en Wouter Schopman. Het was de eerste Nederlandse uitgeverij die zich volledig toelegde op het uitgeven van boeken over non-dualiteit. Toen Wim Zonjee in 2015 overleed, besloot Wouter Schopman de uitgeverij voort te zetten. Inmiddels heeft uitgeverij Samsara haar fonds verbreed en haar team uitgebreid, en publiceert behalve boeken over non-dualiteit ook titels op het gebied van psychologie, kunst, filosofie, gezondheid en kinderboeken.

Samsara werkt samen met:

De Uitgevers

Wouter Schopman & Meinhard van de Reep

7 september 2017

De volgende tekst is samengesteld uit een interview met Meinhard van de Reep in Boekblad (Maarten Dessing) in september 2017. 

Meinhard van de Reep is per 1 september uitgever van Samsara geworden. Hij gaat het fonds verbreden, zodat de titels beter zichtbaar worden voor de boekhandel.

Van de Reep is altijd nauw verbonden geweest met de uitgeverij, die veertien jaar geleden is opgericht door Wim Zonjee en Wouter Schopman. Van de Reep geeft sinds 1985 het tijdschrift Inzicht uit. Zowel uitgeverij als tijdschrift richten zich op boeken en artikelen rondom het onderwerp non-dualiteit. ‘Er is een natuurlijke verwevenheid. We profileren dezelfde titels en auteurs’, zegt hij.

Zelf ging Van de Reep in maart vorig jaar met pensioen. Hij startte midden jaren tachtig uitgeverij Altamira en bleef na de overname van de uitgeverij door Gottmer uitgever van dit fonds. Hij eindigde daar zijn carrière als hoofd marketing. ‘Ik heb nota bene op de dag dat ik 65 werd, ja gezegd tegen deze nieuwe baan. Puur uit passie.’

Hij vindt het huidige Samsarafonds inhoudelijk ‘mooi’, maar ook ‘moeilijk voor de boekhandel’. Het fonds bestaat voor een groot deel uit ‘boeken die altijd doorlopen,’ legt hij uit. ‘Er wordt zelden iets verramsjt. Maar het gaat te traag voor de boekhandel. De reactie op de aanbieding is dan vaak: ik wacht tot de klant er is. Daardoor zijn de boeken slecht zichtbaar. Dat is commercieel nadelig.’

Van de Reep wil het fonds aantrekkelijker maken door de in 2016 gestarte nieuwe koers met fondslijnen op het gebied van psychologie, filosofie, alternatieve gezondheid en kunst uit te bouwen. ‘Je moet boeken aantrekkelijker maken voor een breder publiek, zodat de boekhandel kan vertrouwen op een redelijke doorloopkans. Samsara wordt daarmee een uitgeverij gelijk aan Anhk-Hermes, Servire of Altamira, al blijf ik ook drie tot vier boeken over non-dualiteit per aanbieding doen.’

In de voorjaarscatalogus van 2018 moet de versterking van deze koers verder zichtbaar worden. Concrete titels kan Van de Reep nog niet geven. Behalve: een nieuw boek van Barbara Brennan. ‘Haar Licht op de aura haalt al 25 jaar bij Altamira enorme verkoopcijfers. Een vervolg zal natuurlijk nooit dezelfde resultaten halen, maar de boekhandel kan wel vertrouwen op goede verkopen.’

Sinds het overlijden van Wim Zonjee in 2015 bestond Samsara uit uitgever Wouter Schopman, acquirerend redacteur Marieke van der Mast en een vast team van freelancers.
Reden om nu een fulltime uitgever aan te trekken vormde het vertrek van Marieke van der Mast en het feit dat Wouter Schopman als eigenaar van het Ambassade Hotel de uitgeverij niet langer de aandacht kon geven die zij verdient. Schopman blijft naast Van de Reep uitgever en betrokken bij alle inhoudelijke besluitvorming.

Van de Reep hoopt nu binnen een periode van drie tot vijf het Samsarafonds een nieuw gezicht te geven. ‘Ik wil dit fonds in een paar jaar tijd een solide, commerciële basis geven en dan een nieuwe uitgever inwerken die het van mij over kan nemen’.

De Uitgevers

2003 – 2017

“De directe, non-dualistische overdracht past in onze tijd”

Wouter Schopman & Wim Zonjee
– Uitgevers

De volgende tekst is samengesteld uit een interview met Wim Zonjee in Amigo uit 2003, en een interview met Wouter Schopman uit augustus 2016.

Kort gesprek tussen twee heren.

‘Hoi Wouter, met Wim.’
‘Hé Wim, hoe is het?’
‘Goed. Wouter, ik wil je iets vragen, zullen we een uitgeverij beginnen?’

‘Ja, dat is goed.’
‘Oké! Fijn weekend nog.’
‘Jij ook, Wim.’

Zo ging het ongeveer, op die zaterdagmiddag in 2002. Wim Zonjee belde zijn vriend Wouter Schopman en Nederland had er een uitgeverij bij: Samsara.

Samsara kwam echter niet zomaar uit de lucht vallen. Wim Zonjee, die op 9 februari 2015 op 62-jarige leeftijd overleed, kende het boekenvak en met name het wereldwijde aanbod van spirituele boeken van binnenuit. Wim werkte vanaf 1971 in Au Bout du Monde aan de Singel in Amsterdam, toen één van de drie ‘esoterische’ boekwinkels in Nederland (lees Amsterdam). In 1990 nam hij de winkel over, om hem elf jaar later weer te verkopen en een uitgeverij te beginnen. De winkel had een wijdverbreide reputatie vanwege het grote aanbod aan gedegen spirituele boeken. Wim haalde zijn boeken uit de hele wereld, zo ging hij zelf naar India om in te kopen. In een interview in emagazine Amigo (2003), naar aanleiding van de eerste boekaanbiedingen van uitgeverij Samsara, zegt hij: ‘Ik ben nooit in ashrams geweest, het bezoek was altijd zakelijk. Ik struinde alle boekenmarkten af en kocht heel veel kleine boekjes, bijvoorbeeld van Ramana Maharshi, die bijna niets kostten en in Nederland heel gewild waren. Je hebt daar gigantische schuren waar het bloedheet is en waar de boeken direct verkocht worden en je ziet ‘wijzen’ die proberen hun eigen boek aan de man te brengen. Allemaal heel anders dan in het Westen.’

1 x ja + 1 x nee = nee

Wouter Schopman (1952) is eigenaar van het Ambassade hotel, van het Float- & massagecentrum Koan Float op de Herengracht in Amsterdam en van therapeutisch centrum Yin Tui Na aan de Prinsengracht. Hij liep al jarenlang bijna elke dag even Au bout du Monde binnen voor een praatje en regelmatig ook voor een boek. Halverwege de jaren ’80 raakten de twee mannen bevriend. Wouter: ‘Op een gegeven moment wilde Wim de winkel van de hand doen, omdat hij naar een wat losser bestaan verlangde en niet meer iedere dag van ’s ochtends tot ’s avonds in de winkel wilde zitten. Ik heb hem nooit gevraagd waarom hij juist mij vroeg om een uitgeverij te beginnen. Vanwege onze vriendschap, onze gemeenschappelijke affiniteit voor advaita vedanta en mijn zakelijke kant waarschijnlijk. Maar het maakt niet uit, Wim was een goede vriend en ik vertrouwde hem volledig. De vriendschap tussen ons was voor mij voldoende om “ja” te zeggen. We hebben in al die jaren maar één afspraak gemaakt: 1 x ja + 1 x nee = nee. Dat gold voor alle beslissingen betreffende de uitgeverij. We hebben er nooit aan getornd en het is altijd goed gegaan.’

Directe overdracht

Op het woord volgde de daad. Voorjaar 2003 verschenen de eerste boeken van de nieuwe uitgeverij. De toon voor een mooi fonds werd gezet: Zoek geen antwoord van Steven Harrison; Zoals het is van Tony Parsons; Terug van nooit weggeweest, Jan van Delden; Kennendheid, Alexander Smit en samengesteld door Wim Zonjee; Ontwaken in de droom, Leo Hartong; Wie zoekt zal niet vinden, Ram Tzu; en Bent u nét zo gelukkig als uw hond? van Alan Cohen. Buitenlandse boeken die Wim Zonjee voorheen slechts verkocht en aan uitgeverijen tipte om te vertalen, ging of liet hij nu zelf vertalen en zelf uitgeven. Wat lag er eigenlijk meer voor de hand?

Wat voor boeken Wim en Wouter wilden uitgeven was ook op voorhand duidelijk. Op de vraag van de journalist of advaita ofwel de non-dualiteit de eindhalte van de spirituele zoektocht is, antwoordt Wim in eerdergenoemd interview: ‘Even onderscheid maken: alle boekwinkels liggen vol met zogenaamde new-age boeken, ofwel “doe” boeken, en dat zijn leuke boeken, maar meer voor als je je verveelt. Verder zijn er de boeken van of over de verschillende tradities: taoïsme, boeddhisme, zen, kashmir shaïvisme, de upanishads. Deze boeken verwijzen allemaal naar de essentie, maar zo verbloemd, zo verstopt dat je daar, in deze tijd als lezer moeilijk mee uit de voeten kan, terwijl advaita, zoals dat nu tot ons komt direct naar de essentie gaat en ons duidelijk laat weten hoe het nu werkelijk zit. Als je tenminste wilt weten hoe het zit. Die directe overdracht past in onze tijd, nu. In die zin is advaita voor mensen die hun heil zoeken in allerlei technieken of methodes en het daar niet in kunnen vinden, van groot belang. En ik merk dat er in Nederland steeds meer belangstelling is voor advaita. Wist je dat er in geen enkel land zoveel advaitaboeken verkocht worden als in Nederland? Zelfs in Amerika begint dat op te vallen.’

Het gaat in onze boeken niet over cerebrale kennis, maar over inzicht.

Geen kennis maar inzicht

Wouter Schopman: ‘Er worden in ons land inderdaad behoorlijk wat boeken over non-dualiteit verkocht. Uitgeverij Samsara heeft een rol gespeeld bij de verspreiding van dit gedachtegoed en biedt momenteel nog altijd een gevarieerd assortiment aan. Maar het blijft natuurlijk een niche in de markt. Je kunt maximaal twaalf titels over non-dualiteit per jaar uitgeven ten behoeve van de enkele duizenden geïnteresseerden in Nederland. Non-dualiteit is langzamerhand een modewoord geworden, dat zien we onder meer terug in de toename van de hoeveelheid Nederlandse manuscripten die aan Samsara worden aangeboden. Het is aan ons als uitgeverij om het kaf van het koren te scheiden en die boeken uit te geven waar wij achter staan. Het gaat in onze boeken niet over cerebrale kennis, maar over inzicht.

Samsara bestaat momenteel uit een fantastisch team met deskundige mensen, ieder op zijn of haar gebied, en we hebben vooral heel veel plezier in wat we doen. Zowel qua vorm als qua inhoud staat bij het uitgeven kwaliteit voorop. Zo kiezen we er bijvoorbeeld voor om alleen gebonden boeken met een harde kaft uit te geven. In mijn ogen zijn de boeken die wij uitgeven over honderd jaar namelijk nog actueel. Ze moeten de tijd kunnen doorstaan, zowel materieel als immaterieel.’

Labels en etiketten

Wouter Schopman kwam zelf met non-dualiteit in aanraking toen hij van Wim Zonjee het boek Bewustzijn van de invloedrijkste Nederlandse advaitaleraar Alexander Smit (1948-1998) kreeg. Wouter: ‘Ik nam het mee op vakantie en zat om een uur of drie ’s nachts te lezen terwijl mijn vrouw en vier kinderen lagen te slapen. Opeens werd me glashelder dat mijn vrouw volledig volmaakt is zoals ze is. In de dagelijkse omgang dacht ik daar weleens anders over. Maar nu werd ineens volkomen duidelijk dat ze helemaal niets hoefde te veranderen of verbeteren omdat ze helemaal goed is zoals ze is. Daarmee viel het oordelen over mensen en dingen van me af. Dat was een bevrijding. Het bestaan opende zich zoals het is, ontdaan van de labels en etiketten die ik overal had opgeplakt. Niet dat ik geen oordelen meer heb, die komen nog steeds op, maar ik besef ten diepste dat je ze kunt laten voor wat ze zijn en er niets mee hoeft te doen. Dan verdwijnen ze namelijk vanzelf weer. Wat me hiermee samenhangend ook duidelijk werd, is dat de vrije wil niet bestaat. We denken altijd dat ‘ik’ een keuze maak. Maar dat is helemaal niet zo. Er zijn talloze invloeden die onze keuzes mede bepalen; onze genen, opvoeding, cultuur, de mensen met wie we omgaan en alle gedachten en gevoelens die hierbij opkomen. Door al die verschillende invloeden komen we tot bepaalde keuzes, maar er is niet een vaststaand, onveranderlijk ‘ik’ dat die keuzes maakt, deze worden steeds weer gemaakt onder invloed van de voortdurend veranderde omstandigheden.’

Als je het lelijke leert aanvaarden, dan komt het mooie ook vanzelf terug.

Zie wat er is

Net als Wim meent ook Wouter dat het non-dualiteit een antwoord kan hebben voor hedendaagse zoekers naar waarheid, naar een diepere zin van het bestaan. ‘De taal van non-dualiteit is direct en onverhuld. Je hoeft je niet eerst te verdiepen in andere tradities, culturen of talen, want de taal van het non-dualiteit is universeel en niet cultuurgebonden. Dat is het mooie. Tegelijkertijd is het geen vrijblijvende weg. Alexander Smit zegt het mooi: ‘Het leven nodigt je uit… Het bestaan is een onontkoombaar feit… En wie ziet dat het onontkoombaar is, ziet tegelijkertijd de aanvaarding. Als je denkt dat je eraan kunt ontkomen, is er geen levensaanvaarding. Als je het lelijke leert aanvaarden, dan komt het mooie ook vanzelf terug. Dan is het hele scala aan gevoelens ook weer mogelijk… Je volledig identificeren met welk fragment dan ook, betekent dat je mogelijkheden uitsluit… Je hebt jezelf dan ingekapseld en ingeperkt. Er dient alleen gezien te worden wat er is; leuk of niet leuk, duister of licht, helderheid of warrigheid. Zie wat er is. Dan hoeft er geen afstand te worden genomen en hoeft er ook niets te worden losgelaten. Want wie het idee heeft dat er iets moet worden losgelaten, leeft in de veronderstelling dat hij ergens aan vastzit.’

Nieuwe fondsen

Na het overlijden van Wim Zonjee heeft Samsara een half jaar geen boeken uitgegeven. ‘Ik had een vriend verloren en mijn hoofd stond helemaal niet naar boeken uitgeven,’ aldus Wouter Schopman. ‘Na een half jaar hebben we de draad voorzichtig weer opgepakt en zijn we in de geest van Wim verder gegaan. Samsara was voornamelijk een tweemansbedrijf, waarbij Wim het leeuwendeel van het werk voor zijn rekening nam. Ik mis hem geregeld, zowel als vriend als als zakelijk klankbord. We belden elkaar dagelijks, soms om twee uur ’s nachts.

Het afgelopen jaar heeft zich een team gevormd van bekwame en enthousiaste mensen die ook inhoudelijk thuis zijn in de non-dualiteit. Ik denk dat we gezamenlijk heel goed in staat zijn om Samsara voor de toekomst bestaansrecht te geven, door ervoor te zorgen dat de kwaliteit gewaarborgd blijft en de boeken hun weg naar winkels en lezers blijven vinden.

Maar omdat boeken over non-dualiteit niet snel bestsellers zullen worden, hebben we besloten om een aantal fondslijnen aan de uitgeverij toe te voegen. Naast boeken over non-dualiteit, geven we inmiddels ook boeken over moderne psychologie, filosofie, gezondheid en kunst uit.

Bij de moderne psychologie gaat de voorkeur uit naar boeken die een raakvlak hebben met non-dualiteit, maar dat is geen vereiste. Vernieuwende inzichten en kwaliteit staan ook hier voorop. Het fonds met boeken over gezondheid is nog volop in ontwikkeling. Ook hier zijn we zorgvuldig en maken we geen haast. We willen gedegen en betrouwbare boeken uitgeven, waar lezers echt iets aan hebben.’