Het mechanisme van verlangen

Hoe komt het toch dat we zo weinig tevreden zijn en alsmaar blijven zoeken naar geluk, rijkdom of verlichting? Met een verwijzende knipoog naar boeken als The Secret legt Gina Lake in Het mechanisme van verlangen uit hoe je ook gelukkig kunt zijn als je niet krijgt wat je hartje begeert.

Wij houden van verlangen en we haten het. Het jaagt ons op en het maakt ons krankzinnig. We willen ervan af en we willen het houden. Er leeft bij ons net zoveel innerlijke tegenspraak over verlangen als over onze verlangens: we willen iets en vervolgens willen we het tegenovergestelde. Eén ding weten we zeker en dat is dat we iets willen hebben. Iets begeren hoort zozeer bij de mens dat we ons een leven zonder niet kunnen voorstellen.

En toch brengt dat begeren ons veel lijden: we lijden omdat we niet hebben wat we graag willen, niet krijgen wat we willen, niet weten wat we willen en tegenstrijdige dingen willen. Wanneer we krijgen wat we willen, doet zelfs dat ons pijn als we ontdekken dat het niet aan onze verwachtingen beantwoordt.
In Het mechanisme van verlangen ontrafelt Gina Lake het mechanisme van begeerte en verlangen. Ze laat zien waarom dit mechanisme steeds maar weer de kop opsteekt, niet alleen materieel verlangen, maar ook spiritueel verlangen. Lake legt uit waarom dit verlangen lijden met zich meebrengt, laat zien hoe je er vrij van kunt zijn en eenvoudig van het leven kunt genieten. Door het boek heen staan, als een soort rustpunten, korte overpeinzingen en eenvoudige bewustzijnsoefeningen.

‘Waar The Secret beweert dat al je verlangens kunnen uitkomen, leert dit zinvolle boek ons hoe je ermee om kunt gaan.’
Recensie van Annelies Vossen op bol.com

Uit het boek:

Verlangen is het probleem niet

Verlangen is de oorzaak van lijden, zegt Boeddha. Om dus een eind aan het lijden te maken, zouden we eigenlijk niet meer moeten verlangen. Maar als verlangen iets is waarmee we moeten ophouden, waarom zit het dan in ieder mens om te verlangen? Is het een of andere wrede grap dat we elk ogenblik naar iets verlangen, terwijl datzelfde verlangen de bron van ons lijden is?

Als we er zo naar kijken, lijkt verlangen een probleem, maar het enige probleem is eigenlijk dat we lijden aan onze verlangens. Het is mogelijk te verlangen zonder lijden, gelukkig wel, maar het is niet mogelijk om niet te

verlangen, omdat wij verlangens niet kunnen beheersen. Ze komen op en verdwijnen weer, net als elke gedachte, en die kunnen we ook niet beheersen. Ze komen op uit het niets en verdwijnen weer op een even geheimzinnige en onvoorspelbare manier. Je bent er niet verantwoordelijk voor dat je gedachten en verlangens hebt, maar wat je ermee doet bepaalt het verschil tussen geluk en lijden. En daar ben je verantwoordelijk voor. Daarin heb je een keuze.

Een voorbeeld: het verlangen naar een nieuwe auto komt op. Wat doe je ermee? Sommigen kopen een nieuwe auto, sommigen kopen een gebruikte, anderen stelen er een, weer anderen fantaseren erover, nog weer anderen voelen zich minderwaardig omdat ze er geen hebben en sommigen negeren het verlangen. Elke keuze heeft een heel andere uitkomst en resulteert in een heel andere ervaring. Sommige van deze keuzes, zoals het stelen van een auto, kan zelfs de loop van je leven veranderen. Verlangens alleen hebben geen kracht, aangezien het maar gedachten zijn die op zich de werkelijkheid niet kunnen beïnvloeden; maar wat we ermee willen doen kan de werkelijkheid wel bepalen en doet dat ook, en zeker onze ervaring van de werkelijkheid.

De componenten van verlangen

Het verlangen naar zoiets als een auto heeft dezelfde structuur – mechanisme – als elk ander verlangen, en kan ontleed en begrepen worden. Begrip van het mechanisme van verlangen kan je er enigszins van bevrijden, dat wil zeggen, bevrijden van de behoefte een bepaald verlangen bevredigd te zien. Hoewel je niet niet kunt verlangen, omdat dit doorgaat zolang we mens zijn, is het mogelijk los te komen van de behoefte je verlangens te bevredigen. Hiervoor moeten we nauwkeuriger bekijken waar een verlangen uit bestaat. De meest in het oog vallende component van verlangen is denken. Verlangen is een gedachte. Het is de gedachte: ‘Ik wil…’ Maar het is ook meer dan alleen deze gedachte. Het is een speciaal soort gedachte die de kracht heeft ons in beroering te brengen, omdat ze gekoppeld wordt aan emoties, de tweede component van verlangen, en als laatste aan impuls, de derde component, die de potentie heeft uit te lopen op actie. Verlangen is een specifieke vorm van denken die dwingender is dan de meeste andere gedachten, omdat er emoties en impulsen mee verbonden zijn.

De emoties die gekoppeld zijn aan een verlangen variëren van angst tot blijdschap en kunnen ook een mengeling van veel verschillende emoties zijn. Neem bijvoorbeeld het verlangen naar een auto. Wij willen auto’s om allerlei redenen – om ergens heen te gaan, voor het plezier, om indruk op iemand te maken, om iets te vervoeren, om ons veilig te voelen. Auto’s verschaffen ons veel

voordelen. De gedachte deze voordelen te bezitten of niet te bezitten heeft emoties tot gevolg: wanneer we denken aan plezier hebben (in een auto, bijvoorbeeld), zijn we blij; wanneer we bedenken dat we niet veilig zijn (omdat

we bijvoorbeeld geen veilige auto hebben), voelen we ons bang. Het verlangen naar een auto roept zekere emoties op, en de poging met deze emoties om te gaan wordt dan een drijvende kracht: er worden acties ondernomen om de emoties die we wensen, zoals plezier, te ervaren en die we niet willen, zoals angst, te vermijden.

Deze emoties worden vaak aangewakkerd door andere gedachten (bijvoorbeeld: ‘ik moet dit hebben, anders…’), die meer emoties en bezitsdrang tot gevolg hebben die niet in verhouding staan tot het verlangde object of de gewenste ervaring. Als je een verlangen versterkt met het geloof dat je geluk of overleving ervan afhangt, kan het zich opblazen tot iets dat je verteert. We hebben de neiging onszelf iets wijs te maken omtrent onze verlangens, waardoor ze belangrijker lijken dat ze zijn. De emoties die hieruit voortkomen verlenen het verlangen een zekere realiteit, alsof het meer is dan alleen een gedachte.