Cursiefjes door Justus Kramer Schippers

6. De wereld van de ikjes is een ongevraagd strijdtoneel

Cursiefjes door Justus Kramer Schippers

In de reeks Cursiefjes neemt schrijver en vertaler Justus Kramer Schippers ons tweewekelijks mee op een verdiepingstocht van zijn boek Wie denk je dat je bent?. Elk Cursiefje – een kort stukje tekst – gaat in op een bepaald aspect uit het boek en verrijkt daarmee de leeservaring. Door gedachtegoed te extraheren, kan het inzicht soms helderder en rechtstreekser binnenkomen. De Cursiefjes staan niet los van elkaar, maar spelen op elkaar in en vormen uiteindelijk een consistent geheel.

Deze week: De wereld van de ikjes is een ongevraagd strijdtoneel

Laten we het woord ‘robot’ vervangen door ego, of persoonlijk ik, of ‘ikje’. Het is een pseudo-entiteit. Waarom? Omdat het net zoveel zelfbeschikkingsrecht heeft als uw schaduw.

We kijken in de wereld naar een dynamisch spel waarbij het ikje voortdurend in strijd is om te overleven. Niemand kan zich aan die strijd onttrekken, omdat de strijd zich aan onze vrije wil onttrekt. Elke beweging van het ikje betekent dat er iets anders moet wijken. Schopenhauer noemt dat in het Duits Wirkung.

‘Elke beweging van het ikje betekent dat er iets anders moet wijken. Schopenhauer noemt dat in het Duits Wirkung’

Nu zijn er wel graduele verschillen in de strijd die de ikjes leveren. Fysieke strijd op leven en dood is anders dan de strijd om een ander ikje af te troeven op de maatschappelijke ladder. De pacifist is wellicht nobeler, maar nog steeds voert hij een strijd. De vegetariër eet planten om te overleven. Een bacterie bestrijden we met antibiotica. Tegen het virus ontwikkelen we een vaccin, dat vinden we prima. Elke voetstap die we zetten betekent de dood van talloze micro-organismen. De tijger eet zijn prooi, net als de haai. De boef strijdt onderling met een andere boef of met de politie. De politie heeft de boef nodig voor zijn raison d’être.

Kortom, de wereld van de ikjes is een ongevraagd strijdtoneel, waaraan geen enkel ikje zich kan onttrekken. Strijd betekent een verliezer en een overwinnaar, die – oh ironie – wederzijds van elkaar afhankelijk zijn. Actie is reactie, en daarmee streeft de wereld altijd naar een neutraal evenwicht, dat telkens weer verstoord wordt. Dat heet creativiteit of alsmaar voortgaande schepping.

Cursiefje gemist? Lees hier het vorige: Zoeken naar een rechtvaardige wereld

Geïnteresseerd?

Bekijk ook deze boeken