Leven we in een computerspel?

Het gaat zoals het gaat, zeggen mensen vaak. En dat is ook zo.’ Spreker en schrijver Paul Smit verkent het idee van het leven als computerspel.

De eerste keer dat een wetenschapper opperde dat we wellicht in een computerspel leven, werd er hard om gelachen. Wat een raar idee! Ik ervaar toch dat ik besta, dat ik van alles meemaak en bovendien word ik niet aangestuurd door iemand met een soort Playstation controller. Ik kies zelf wat ik denk en wat ik doe.

Althans, dat dacht ik altijd. Mijn brein verwerkt op onbewust niveau 11.200.000 bits per seconde. Mijn bewustzijn gaat met een snelheid van slechts 60 bits per seconde. Sterker nog, het onbewuste deel doet alles en daarna pas rolt het in mijn bewustzijn. Het lijkt voor mij alsof ik zelf keuzes maak, maar dat is niet meer dan een goocheltruc van mijn brein. Het brein kiest voor koffie, daarna pas komt in mijn bewustzijn dat ik koffie wil. ‘Ik wil koffie’, denk ik dan. Terwijl ik niet door heb dat het willen van koffie reeds was besloten in het onbewuste deel. De vrije wil is wellicht niet meer dan een plezierige illusie. Maar ik besta wel echt! Ik heb een lichaam, een naam, karaktereigenschappen en ik heb gedachten en gevoelens. Dus ik besta echt!

Geen IK

Althans, dat dacht ik altijd. Tot ik eens dieper ging nadenken over de vraag: ‘Wie ben ik?’ De meeste mensen zullen bij de vraag: ‘Wie ben je?’ hun naam zeggen, of wijzen naar hun lichaam. Een neurowetenschapper zal dit anders bekijken. Er is namelijk helemaal geen IK in het brein te ontdekken. Door het vuren van neuronen ontstaat op magische wijze de beleving dat je een IK bent. Die IK is echter niet meer dan een verhaal.

‘Door het vuren van neuronen ontstaat op magische wijze de beleving dat je een IK bent’

Dus niet alleen heb je geen vrije wil, je bestaat niet eens! Zoals 800 jaar voor Christus in de Upanishaden uit het oude India al was beschreven, is alles één energie in beweging. Het water stroomt, de boom groeit, de vogel vliegt en jij leest deze tekst. Het gaat allemaal vanzelf en zoals Boeddha zei: ‘De handeling vindt plaats, maar er is niet iemand die hem doet’. Als alles energie in beweging is, dan bewijst dat toch niet dat ik in een computerspel leef? De wereld is immers echt. De tafel waar ik aan zit, kan ik voelen. Het is een solide object. De plant naast mij is groen, de kleur is echt. De muziek die ik op heb staan kan ik horen. Het geluid is er echt.

Paul Smit

Eentjes en nullen

Althans, dat dacht ik altijd. Is er wel geluid? Er zijn geluidsgolven welke pas in mijn brein worden omgezet tot de beleving van muziek. De plant is niet groen, maar de frequentie die de plant weerkaatst wordt in mijn brein omgezet tot de beleving van groen. De tafel is helemaal niet solide, maar bestaat uit moleculen. Die bestaan uit atomen en die bestaan weer uit elementaire deeltjes. Zo’n atoom is voor 99,9999999% leeg en die elementaire deeltjes zijn geen materie. Het kunnen golfjes en deeltjes zijn en zelfs tegelijkertijd. Dat de tafel voor mij solide aanvoelt, komt doordat deze beleving in mijn brein ontstaat.

‘Alles is energie in beweging en simpelweg aan het gebeuren’

Als ik een computerspel speel en met een auto door een stad rij, bestaat die stad dan echt? Nee, het zijn eentjes en nullen, codes als 1100101101011 die vervolgens worden omgezet op het beeldscherm als een stad. Als ik nu het computerspel afsluit en in mijn auto stap en door Rotterdam ga rijden, bestaat Rotterdam dan echt? Nee, het zijn elementaire deeltjes die vervolgens in mijn brein worden omgezet tot de beleving van een stad. Of ik nu wel of niet door Rotterdam ga rijden is niet iets dat IK beslis. Ten eerste is er geen IK en ten tweede is het ’t onbewuste brein dat de keuze maakt. Alles is energie in beweging en simpelweg aan het gebeuren, ‘Het gaat zoals het gaat’, zeggen mensen vaak. En dat is ook zo.

Blauwe pil

Leven in een computerspel? In ieder geval is de wereld zoals we die ervaren, niet de werkelijke wereld. In de Upanishaden wordt onze wereld omgeschreven als Maya, ‘de illusie’. Einstein zei ook: ‘De werkelijkheid is louter een illusie, zij het een zeer hardnekkige’. Zoals in de film de Matrix uitgebeeld, je slikt de blauwe pil waarbij het lijkt alsof de wereld echt is. Neem je de rode pil, dan zie je dat de realiteit totaal anders is.

Wat heb je eraan om te weten dat het illusie is? Het kan zorgen voor veel innerlijke rust. Het lijkt alsof jij degene bent die aan de touwtjes trekt, terwijl je in werkelijkheid aan het gebeuren bent. Niets kan ooit anders zijn dan dat het is. Dus doe maar alsof jij degene bent die aan het roer staat, dat is immers hoe je het leven ervaart. Je kunt niet anders. Maar weet, dat alles in het universum gaat zoals het gaat. Om met de woorden van de Indiase goeroe Ramesh Balsekar af te sluiten: ‘Handel naar je beste kunnen en laat de uitkomst over aan het universum’.

Wat is verlichting? Kun je dat bereiken en moet je er iets voor doen? ‘Ja’ en ‘Nee’, aldus Paul Smit: je kunt het bereiken en je hoeft niets te doen. Dit legt hij uit in zijn populaire boek Verlichting voor luie mensen. Op 13 september 2021 zal hij spreken en vragen beantwoorden op het online event van ‘Samsara inspireert’. Tickets zijn hier verkrijgbaar.

Geïnteresseerd?

Bekijk ook deze boeken